CHOROBA LEŚNIOWSKIEGO - CROHN'A

Choroba Leśniowskiego i Crohna (ang. Crohn’s disease, CD; potoczne określenie „choroba Crohna”) należy do nieswoistych chorób zapalnych jelit. Może dotyczyć każdego odcinka przewodu pokarmowego – od jamy ustnej do odbytu.

Najczęstszą lokalizacją zmian zapalnych jest końcowy odcinek jelita krętego, a w następnej kolejności jelito cienkie i grube oraz samo jelito grube. Inna lokalizacja jest dużo rzadsza. U około połowy chorych występują zmiany okolicy odbytu w postaci szczelin, ropni i przetok.

Dokładna przyczyna choroby Leśniowskiego i Crohna nie jest znana. Wśród mechanizmów powstawania wymienia się 3 główne czynniki: osobniczą podatność (genetyczną), mikroflorę jelitową i odpowiedź immunologiczną błony śluzowej pacjenta.

Do ogólnych, nieswoistych objawów należą: osłabienie, gorączka, zmniejszenie masy ciała. Objawy miejscowe zależą od lokalizacji, rozległości i stopnia zaawansowania zmian w przewodzie pokarmowym.

Obraz kliniczny zależy od lokalizacji zmian:

Osoby, u których rozpoznano chorobę Leśniowskiego i Crohna, i u których wystąpiło zaostrzenie objawów choroby, powinny niezwłocznie zgłosić się do lekarza, który zdecyduje o konieczności leczenia w szpitalu lub kontynuacji terapii w warunkach ambulatoryjnych. Niektóre objawy choroby (np. krwawienia z przewodu pokarmowego czy niedrożność) mogą prowadzić do ciężkich powikłań i wymagają pilnej interwencji lekarskiej.

Diagnoza wymaga łącznej oceny wyników badań podmiotowego i przedmiotowego oraz badań dodatkowych, a najważniejsza pozostaje ocena endoskopowa obrazu jelita z pobraniem wycinków do badania histopatologicznego. Niezbędne jest wykonanie podstawowych badań labolatoryjnych. Bardzo przydatna jest tomografia komputerowa jamy brzusznej. Czasami konieczne jest wykonanie enteroskopii lub badania z pomocą kapsułki endoskopowej.

W leczeniu zaostrzenia choroby stosuje się leki przeciwzapalne i immunosupresyjne (hamujące niekorzystną odpowiedź immunologiczną).

W łagodnie przebiegającej postaci choroby wykorzystuje się aminosalicylany (sulfasalazynę i mesalazynę) i/lub glikokortykosteroidy (prednizon i metyloprednizolon) podawane doustnie. W cięższych postaciach leczenie polega na dożylnym podawaniu glikokortykosteroidów, a w przypadku braku poprawy – leków immunosupresyjnych. Do dyspozycji mamy również nowsze leki, tzw. przeciwciała monoklonalne: infiksimab lub adalimumab, oraz nowszy glikokortykosteroid – budezonid.

Dość często chorzy na chorobę Leśniowskiego i Crohna poddawani są zabiegom chirurgicznym. Najczęściej są to zabiegi zawiązane z miejscowymi powikłaniami (ropnie, przetoki), ale pacjenci operowani są także z powodu zwężeń, częściowej niedrożności jelit i podejrzenia raka.

Leczenie choroby Leśniowskiego i Crohna jest przewlekłe; polega na zapobieganiu nawrotom i łagodzeniu przebiegu zaostrzeń. Całkowite wyleczenie jest prawdopodobnie niemożliwe, ale istnieją łagodne postacie choroby przebiegające bez zaostrzeń.

Rzadkim odległym skutkiem chorób zapalnych jelit jest rak jelita grubego (ok. 1,5% chorych).

Nie wolno odstawiać leków samodzielnie, bez porozumienia z lekarzem, nawet jeśli objawy choroby dawno już ustąpiły. Przewlekłe leczenie w okresie remisji jest najskuteczniejszą metodą zapobiegania nawrotom. Ważne jest także monitorowanie endoskopowe – u chorych, u których choroba występuje ponad 10 lat, konieczny jest nadzór w kierunku raka jelita grubego (kolonoskopia co 2 lata). Należy także pamiętać o profilaktyce osteoporozy.

Nie ma specjalnej diety zalecanej w chorobie Leśniowskiego i Crohna. Dieta powinna być dietą zdrowego człowieka, czyli urozmaiconą i bogatą w składniki odżywcze, witaminy i minerały.  Najważniejsze jest unikanie potraw, które wywołują dolegliwości lub je nasilają, mogą nimi być (ale tylko u niektórych pacjentów): mleko i jego przetwory, pszenica, drożdże, kukurydza, banany, pomidory, jajka i wino. W stanach zaostrzenia należy unikać potraw bogato resztkowych, takich jak razowy chleb, nasiona roślin strączkowych, warzywa (zwłaszcza kapusta), owoce i potrawy z dużą zawartością błonnika, które mogą nasilić biegunkę.